عملکرد رله نشتی جریان (رله ارت فالت)
رله ارت فالت به منظور آشکارسازی و فرمان قطع مدار در صورت بروز خطای اتصال زمین یا جریان نشتی به کار می رود. این رله به وسیله ترانس حلقوی کوربالانس جریان باقی مانده بیش از حد مجاز را تشخیص داده و در این حالت خروجی رله فعال می شود. رله شنت یا رله آندر ولتاژ، کنتاکتور یا کلید اتوماتیک در مسیر رله قرار می گیرند تا در صورت بروز خطا، مدار تغذیه را قطع کند.
رله ارت فالت همراه ترانس جریان یا CT کوربالانس به صورت مکمل یکدیگر به کار می روند و جریان نشتی را تشخیص می دهند. با تشخیص نشتی جریان، رله ارت فالت عمل می کند و به کنتاکتور یا کلید اتوماتیک فرمان قطع می دهد.
این رله با تشخیص اتصال هر فاز به زمین یا دو یا سه فاز به زمین و نشت جریان، عمل می کند و به کنتاکتور یا کلید اتوماتیک فرمان قطع مدار متصل به آن را می دهد.
در واقع در صورتی که جریان خارج از حدی که بر روی رله تنظیم شده باشد، رله ارت فالت عمل می کند.
کاربرد رله نشتی جریان یا رله ارت فالت
حفاظت از خط و ترانس از جمله موارد کاربرد رله ارت فالت است.
از موارد دیگر استفاده از رله نشتی جریان در مدارهای اتصال به زمین در بیمارستان هاست که حتماً نشتی جریان باید پایین باشد. هم چنین در حفاظت موتورهای مهم و حساس در مقابل خطای اتصال زمین و مراکز و محل هایی که در مقابل پارازیت الکترومغناطیس حساس هستند نیز رله ارت فالت کاربرد دارد.
اتصالات نامناسب تپ چنجر در ثانویه ترانسفورماتور می تواند منجر به عملکرد رله ارت فالت در سمت اولیه ترانس و خروج ترانسفورماتور از مدار گردد.
عوامل ایجاد جریان نشتی
از عواملی که می تواند موجب نشتی جریان شود، فرسایش عایق میان رساناهای برق دار و یا میان رساناهای برق دار با زمین است. این موضوع موجب خروج جریان از مسیر اصلی خود می شود.
به طور کلی خطای زمین ناشی از سیم کشی نادرست، خرابی عایق، تراکم رطوبت، میدان های مغناطیسی پراکنده و مسائل دیگر را می توان به کمک جریان نشتی به هادی های زمین تشخیص داد. علائم خطاهای زمین می‌توانند خرابی کارت های ورودی – خروجی در شبکه ها، بهم خوردن متناوب اطلاعات در دستگاه‌های ارتباطی، از دست رفتن سیستم، آلارم های غیر واقعی، قطعی های اتوماتیک و غیره… باشد.
بعضی از مشکلات ناشی از خطاهای زمین عبارتند از:
کاهش ایمنی بهره برداران و افزایش خطر آتش سوزی، افزایش ولتاژ در نقاط مختلف زمین سیستم، مشکلات ورود فرکانس های بالا به دستگاه‌های الکترونیکی حساس و ایجاد میدان های پراکنده بسیار قوی.
نکته ای که بیش از همه لزوم پیش گیری و حفاظت از نشتی جریان را نشان می دهد این است که نشتی جریان علاوه بر خطراتی هم چون آتش سوزی و آسیب دستگاه ها و تجهیزات الکتریکی، مهم تر از همه منجر به خطر برق گرفتگی می شود.
- CT جریان کوربالانس CBCT
ترانس جریان و به عبارتی CT، نوعی ترانسفورماتور است که با مدار سری می شود و جریان ورودی در آن الزامی و اجباری است. این نوع ترانس ها در تابلوهای فشار ضعیف، به عنوان کاهنده جریان قرار می گیرند و در دو دسته اندازه گیری و حفاظتی طبقه بندی می شوند. CT های حفاظتی معمولاً جریان های زیادی را اندازه گیری می کنند و برای وصل به رله ها و تشخیص اتصال کوتاه کاربرد دارند. ترانس کور بالانس یا CBCT یکی از انواع ترانس جریان و شامل سیم پیچی به شکل حلقه است و با ترانس های دیگر متفاوت است.
همان طور که می دانید نشتی جریان که ناشی از عدم تعادل جریان رفت در سه فاز و جریان برگشت از سیم نول منجر به بروز خطا خواهد شد. (لازم به ذکر است که منظور از عدم تعادل در جریان این است که جمع برداری جریان های عبوری صفر نباشد.)
بنابراین باید نشتی جریان تشخیص داده شود و کلید اصلی قطع شود. در این راستا می توان از ترانس جریان حلقه ای یا کوربالانس استفاده نمود. این ترانس به رله نشتی جریان یا ارت فالت متصل می شود. با عبور جریان از سیم های فاز و نول به عنوان اولیه ترانس از داخل حلقه ترانس به عنوان ثانویه ترانس، جریان نشتی از طریق میدان مغناطیسی ایجاد شده پیرامون سیم تشخیص داده می شود. در واقع در خروجی ترانس متناسب با جریان نشتی، ولتاژ ایجاد خواهد شد و این ولتاژ به رله نشتی جریان یا ارت فالت منتقل شده و رله فرمان قطع به کلید اصلی تابلو را می دهد.
