کلید RCD یک وسیله ایمنی حساس است که در صورت وجود خطا به طور خودکار برق مدار را خاموش می کند.
RCD مخفف عبارت انگلیسی residual current device به معنی دستگاه جریان باقی مانده است که به آن کلید محافظ جان نیز گفته می شود.
کلید های RCD در صورت تشخیص خطا، به منظور جلوگیری از آسیب جدی، سریع سیم های رسانا را قطع می کنند.
کلید RCD برای محافظت در برابر خطرات ایجاد شده توسط دستگاه های برقی طراحی شده است.
کلید RCD یا دستگاه جریان باقیمانده، وسیله ای برای نجات جان انسان هاست.
این وسیله برای جلوگیری از برق گرفتگی طراحی شده است.
نقش دیگر این وسیله، حفاظت در برابر آتش سوزی های الکتریکی است.
کلیدهای RCD سطحی از حفاظت را برای کاربران فراهم می کنند که
فیوز های معمولی و قطع کننده های مدار نمی توانند آن را فراهم کنند.
این دستگاه های سیم کشی شده الکترونیکی، به گونه ای طراحی شده اند که با دیدن اختلاف بین جریان در مسیر رفت از منبع تغذیه به باقی مدار و مسیر برگشت، به طور اتومات و سریع، مدار را قطع می کنند.
هرگونه اختلاف بین جریان های موجود در این مسیر ها نشان دهنده جریان نشتی است که نشان دهنده خطر برق گرفتگی است.
اگر جریانی به بزرگی 30 میلی آمپر از طریق بدن انسان بیش از کسری از ثانیه عبور کند، امکان ایست قلبی و یا آسیب های جدی دیگر وجود دارد.
به همین دلیل واجب است که RCD ها در هر مداری حضور داشته باشند.
آزمایش عملکرد صحیح کلید RCD
RCD ها دستگاه های قابل آزمایش و قابل تنظیمی هستند.
بر روی RCD ها یک کلید تست وجود دارد.
این کلید تست، یک نشتی کوچک را ایجاد می کند تا مدار را عیب یابی کند.
پس از عیب یابی مدار، با کلید تنظیم مجدد مدار دوباره متصل می شود.
RCD ها را می توان با دکمه تست داخلی آزمایش کرد تا به طور منظم عملکرد را تأیید کند.
RCD ها در صورت سیم کشی نادرست ممکن است درست کار نکنند، بنابراین برای تأیید عملکرد صحیح معمولاً توسط نصب کننده آزمایش می شوند.
محدودیت های کلید RCD
قطع کننده مدار باقیمانده نمی تواند تمام خطر برق گرفتگی یا آتش سوزی را از بین ببرد.
RCD هنگام محافظت در برابر شوک الکتریکی هنگامی که جریان از فاز به زمین وارد می شود، کمک می کند.
وقتی جریان از فاز به فاز دیگر عبور می کند، نمی تواند در برابر شوک الکتریکی محافظت کند.
یک دستگاه نمی تواند بین جریان عبوری از یک بار مد نظر و جریان عبوری از طریق یک شخص تفاوت قائل شود.
در مورد RCD هایی که به منبع تغذیه نیاز دارند، در صورت شکسته شدن یا خاموش شدن سیم خنثی در سمت منبع تغذیه RCD، وضعیت خطرناکی ایجاد می شود.
مدار قطع کننده برای کار به برق نیاز دارد و در صورت خرابی منبع تغذیه، نمی توانند مدار را قطع کنند.
کلید های RCD با توجه به نوع کاربرد، در محدوده های جریان مختلف تقسیم بندی می شود:
حساسیت بالا (HS):
۶ – ۱۰ – ۳۰ mA (برای تماس مستقیم / حفاظت جان)
حساسیت متوسط (MS):
mA ۱۰۰ – ۳۰۰ – ۵۰۰ – ۱۰۰۰ (برای حفاظت از آتش)
حساسیت کم (LS):
۳ – ۱۰ – ۳۰ A (معمولاً برای حفاظت از ماشین آلات)
کلید محافظ و قطع کننده مدار RCCB :
این کلید ها در ۳ تیپ عرضه می شود :
– تیپ A
این تیپ که دارای ولتاژ کاری ۲۰۰-۴۰۰ V می باشد، امکان تشخیص شکل موج AC و DC پالسی را دارد.
رنج جریان نشتی: ۰.۰۱ – ۰.۰۳ – ۰.۱ – ۰.۳ – ۰.۵ آمپر
– تیپ AC
این تیپ دارای ولتاژ کاری ۲۰۰-۴۰۰ V با شکل موج AC است.
رنج جریان نشتی: ۰.۰۱ – ۰.۰۳ – ۰.۱ – ۰.۳ – ۰.۵ آمپر
– تیپ B
این تیپ دارای ولتاژ کاری ۲۰۰-۴۰۰V با شکل موج AC و DC پالسی تا فرکانس ۱mhz است.
رنج جریان نشتی: بین ۰.۰۳ تا ۰.۳ آمپر
کلید محافظ جریان نشتی که با RCCB یا RCD نیز شناخته می‌شود، نوعی کلید است که با مقایسه‌ی جریان‌های رفت و برگشت از مدار و در صورت وجود اختلاف بین جریان رفت و برگشت ، مدار را قطع می‌کند.
RCCB ها خود دو نوع می باشند :
• RCCB تک فاز
• RCCB سه فاز
ویژگی های اصلی یک RCCB شامل موارد زیر می باشد:
• هر دو سیم فاز و نول از طریق RCCB متصل می شوند.
• هر گاه هر خطای زمینی اتفاق بیفتد این کلید مدار را تریپ می دهد.
• مقدار جریان تامین شده از طریق خط باید از طریق نول بازگردد.
• این کلیدها یک تجهیز بسیار موثر در برابر شوک هستند.
کلید RCBO
گونه‌ی دیگری از این کلیدها که علاوه بر جریان نشتی ، مدار را در برابر اضافه‌بار و اتصال کوتاه نیز محافظت می‌کند، کلید ترکیبی یا RCBO نامیده می‌شوند.
ELCB قطع کننده مدار نشتی زمین ( قطع کننده نشتی زمین ) :
کلید ELCB جهت حفاظت مدار از نشتی الکتریکی استفاده می شود و وقتی که شخصی یک شوک الکتریکی را دریافت می کند توان را در زمان 0.1 ثانیه برای محافظت ایمنی شخص و نیز اجتناب از ایجاد مشکل در مدار به دلیل اتصال کوتاه و اضافه بار ، قطع می کند. ELCB یک وسیله حفاظتی با امپدانس بالا می باشد که در سیستمهای الکتریکی برای اجتناب از شوک الکتریکی استفاده می شود. این وسیله ولتاژهای کوچک سرگردان را در بخش های فلزی دنده های الکتریکی بررسی می کند و در صورتی که ولتاژ نا ایمنی وجود داشت مدار را قطع می کند.
وجود نشتی در وسایل برقی که سبب ایجاد شوک الکتریکی می شود به دلیل آسیب هایی است که در عایق الکتریکی تعبیه شده در آنها رخ می دهد ، چنین آسیب هایی باید سریعا و به درستی شناسایی شوند در غیر این صورت سبب ایجاد شوک الکتریکی در صورت تماس با وسایل برقی می شوند. کلید ELCB کار شناسایی و قطع مدار را به خوبی انجام می دهد.
این قطع کننده مدار نوع ویژه ای از رله لچینگ می باشد دارای نوعی از ساختار ورودی است که از طریق کنتاکت های سوئیچینگ خود به سیستم برق متصل است و در شرایط نا ایمن منبع تغذیه را قطع می کند. به این صورت که این کلید محل نشتی جریان زمین را شناسایی می کند و با باز کردن سوئیچ اتصال مرتبط ، منبع تغذیه را خاموش می کند و این کلید منبع تغذیه رو خاموش نگه می دارد تا اینکه به صورت دستی ریست شود.
ویژگی های کلید ELCB :
ویژگی های اصلی کلیدELCB شامل موارد زیر می شود :
• این کلید متصل به فاز و سیم زمین و نول است.
• کار این قطع کننده مدار وابسته به جریان نشتی است.
به طور کلی دو نوع کلید ELCB وجود دارد:
• ELCB جریان
• ELCB ولتاژ